ენერგიის გარეშე სიცოცხლე ჩვენს პლანეტაზე ვერ იარსებებდა. იგი მიიღება სხვადასხვა ბუნებრივი წყაროებიდან და მზის ენერგია მათ შორის უმთავრესია. კაცობრიობა თავისი არსებობის მანძილზე სხვადასხვა სახით მუდამ იყენებდა მზის ენერგიას. თუმცა, მზის პანელების და მზის კოლექტორების გამოგონების შემდეგ პასიურის გარდა, გაჩნდა მისი აქტიური გამოყენების შესაძლებლობაც.
იცოდით, რომ დედამიწის უახლოესი ვარსკვლავი – მზე მიეკუთვნება ყვითელი ჯუჯა ვარსკვლავების კლასს? იგი განლაგებულია მზის სისტემის ცენტრში და წარმოადგენს ცხელ პლაზმურ, თითქმის სრულყოფილ სფეროს, რომელიც ძირითადად შედგება წყალბადისგან და შედარებით მცირე რაოდენობით ჰელიუმისგან.
სწორედ ეს „ჯუჯა“ ვარსკვლავი ასრულებს გადამწყვეტ როლს ჩვენს პლანეტაზე სიცოცხლის შენარჩუნებაში, რადგან მზის ენერგია სხვადასხვა სახით წარმოადგენს ენერგიის წყაროს დედამიწაზე არსებული ყველა ცოცხალი და არაცოცხალი ფორმებისთვის.
- მზის ენერგია განაპირობებს მცენარეთა ფოტოსინთეზის პროცესს, რომლის საშუალებითაც მცენარეები მზის სინათლეს ქიმიურ ენერგიად გადააქცევენ და ქმნიან ბიომასას დედამიწაზე.
- სასარგებლო წიაღისეული, როგორიცაა ნავთობი, ქვანახშირი და გაზი, სხვა არაფერია, თუ არა მზის ენერგია, შენახული მილიონობით წლის განმავლობაში მცენარეებისა და ცხოველების ნამარხების სახით.
- მზე ასევე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს კლიმატსა და ამინდზე. მზის მიერ ჰაერის არათანაბარი გათბობის გამო წარმოიქმნება ქარი. მზის ენერგიის გავლენით ხდება წყლის მოძრაობა დედამიწაზე. სწორედ ამიტომ შეიძლება ითქვას, რომ ჰიდრო და ქარის ელექტროსადგურების მუშაობაც მზის ენერგიას უკავშირდება.
რა არის მზის ენერგია
თავდაპირველად გავარკვიოთ რა არის ენერგიის წყარო თავად მზეზე? ეს არის მასზე არსებული მაღალი ტემპერატურის და წნევის ზეგავლენით მიმდინარე თერმობირთვული სინთეზის (შერწყმის) რეაქციები, რომლის დროსაც წყალბადის ატომები ერთმანეთთან შეერთებით წარმოქმნიან ჰელიუმს. ამ დროს თავისუფლდება უზარმაზარი რაოდენობის ენერგია სინათლისა და სითბოს სახით, რომელიც ვრცელდება კოსმოსში და აღწევს დედამიწაზე მზის ენერგიის სახით, სადაც შემდგომ გარდაიქმნება ელექტრო ან თერმულ ენერგიად.
მზის ენერგიის გარდაქმნა ელექტროენერგიად ხდება მზის პანელების (ფოტოელექტრული მოდულების) გამოყენებით. მათზე არსებული ფოტოელექტრული ელემენტები შთანთქავენ სინათლის ნაწილაკებს – ფოტონებს. შედეგად წარმოიქმნება თავისუფალი ელექტრონების დინება ანუ დენი, რომელიც შეიძლება გარდაიქმნას ცვლად დენად და მაშინვე იქნას გამოყენებული ან დაგროვდეს აკუმულატორებში შემდგომი გამოყენებისთვის. ასეთია მზის სინათლის ელექტროენერგიად გარდაქმნის პროცესი, რომელსაც ფოტოელექტრული (PV) ტექნოლოგია ეწოდება.
მზის ენერგიის გარდაქმნა თერმულ ენერგიად ხდება მზის თერმული კოლექტორების გამოყენებით. მათი მოქმედება ემყარება მზის რადიაციის საშუალებით ისეთი მასალის გათბობას, რომელიც შთანთქავს და აგროვებს სითბოს. დაგროვილი სითბური ენერგია შემდგომ შესაძლებელია გამოყენებული იქნას საცხოვრებელი და საწარმოო შენობების ცხელი წყლით მომარაგებისთვის, გათბობის სისტემებში და ა.შ. ასეთია მზის გამოსხივების თერმულ ენერგიად გარდაქმნის პროცესი, რომელსაც თერმული ტექნოლოგია ეწოდება.
პასიური მზის ენერგია (გარე ელემენტის გარეშე) გულისხმობს მზის გამოსხივების გამოყენებას ყოველგვარი შუალედური მოწყობილობის ან აპარატის გარეშე. მაგალითად, შენობების არქიტექტურული დიზაინის ისეთი ფორმით დაპროექტება, რომ მისი ენერგოეფექტურობისთვის მაქსიმალურად იქნას გამოყენებული მზის ენერგია ზამთარში.
მზის ენერგიის უპირატესობები
რატომ ხდება მზის ენერგიის გამოყენება სულ უფრო მიმზიდველი და პოპულარული?
- მზის ენერგია არის ეკოლოგიურად სუფთა ენერგიის წყარო და არ ახდენს გარემოზე უარყოფით ზემოქმედებას. ის არ წარმოქმნის ნახშირორჟანგის ან სხვა მავნე ნივთიერებების გამონაბოლქვს, განსხვავებით ენერგიის სხვა წყაროებისგან, როგორიცაა ბუნებრივი გაზი, ნავთობი და ქვანახშირი.
ბოლო ათწლეულებში ატმოსფეროში ნახშირორჟანგის გაფრქვევის საგრძნობი მატება იწვევს დედამიწაზე არასასურველ კლიმატურ ცვლილებებს, მათ შორის გლობალურ დათბობას. რადგან მზის ენერგიას არ ახლავს სათბურის გაზების ემისია, მისი გამოყენება განსაკუთრებით აქტუალურია დღევანდელ დღეს, როდესაც ვდგავართ ასეთი მნიშვნელოვანი გარემოსდაცვითი გამოწვევების წინაშე.
- მზის ენერგია არის განახლებადი ენერგეტიკული რესურსი ანუ მუდმივად ხდება მისი აღდგენა. განსხვავებით წიაღისეული საწვავისგან (არაგანახლებადი ენერგიის წყაროებისგან), რომელთა აღდგენა შესაძლებელია, მაგრამ ისეთი დაბალი სიჩქარით, რომ მომავალში ისინი აღარ იქნება საკმარისი პლანეტის მთელი მოსახლეობის ენერგიით მომარაგებისთვის. ამიტომ მზის ენერგიის გამოყენება დეფიციტური ბუნებრივი რესურსების დაზოგვასაც შეუწყობს ხელს.
- მზის ენერგია არის ულევი და მუდმივი ენერგიის წყარო. დედამიწაზე ერთ საათში დაცემული მზის ენერგია საკმარისია პლანეტის მოსახლეობის ენერგომომარაგებისთვის ერთი წლის განმავლობაში. ვინაიდან მზე დაახლოებით 4.6 მილიარდი წლისაა და სავარაუდოდ, გააგრძელებს მისი არსებობის მიმდინარე ფაზას კიდევ რამდენიმე მილიარდი წელი, შეიძლება ითქვას, რომ მზის ენერგია წარმოადგენს ჩვენი ცივილიზაციისთვის ამოუწურავ ენერგიის წყაროს და მისი გამოყენების შესაძლებლობაც პრაქტიკულად შეუზღუდავია.
- მზის ენერგიას გააჩნია ფართო ტერიტორიულ არეალში გამოყენების შესაძლებლობა. მზის ენერგიის გამოყენება შეგვიძლია ყველგან, სადაც მზე ანათებს ანუ პრაქტიკულად დედამიწის ყველა ნაწილში. ეს იძლევა ელექტროენერგიის მიწოდების საშუალებას იმ ადგილებშიც კი, სადაც ტრადიციული ცენტრალიზებული ენერგომომარაგების წყაროები შეიძლება იყოს მიუწვდომელი ან არაპრაქტიკული.
გარდა ამისა მზის ენერგიის გამოყენება წლიდან წლამდე ხდება სულ უფრო ეფექტური და ფინანსურად ხელმისაწვდომი. მზის ტექნოლოგიების განვითარებამ გამოიწვია მზის პანელების ხარისხის და ეფექტურობის გაუმჯობესება. დამზადებისათვის გამოყენებული უკეთესი მასალების და გაზრდილი მარგი ქმედების კოეფიციენტის გამო მზის პანელები იკავებენ სულ უფრო მცირე ადგილს და ამავე დროს გამოიმუშავებენ მეტ ელექტროენერგიას. ასევე ბოლო ათწლეულებში მოხდა მათი საგრძნობი გაიაფება, რაც ფინანსურად ხდის მათ ხელმისაწვდომს და მომგებიანს სხვადასხვა გამოყენებისთვის.
- მზის ენერგიის სისტემებით მცირდება ელექტროენერგიის მოხმარების ხარჯები. არ იხდით თანხას ელექტროენერგიაში და არც ენერგობაზარზე ფასების ცვლილებაზე ხართ დამოკიდებული.
- მზის ენერგიის სისტემებს აქვთ დაბალი საექსპლუატაციო ხარჯები, რადგან მზის პანელების დამონტაჟების შემდეგ, არ მოითხოვება მუდმივად მათი ტექნიკური მომსახურება. შესაბამისად საოპერაციო და ტექნიკური ხარჯები ბევრად დაბალია ელექტროენერგიის წარმოების სხვა ფორმებთან შედარებით, რაც იძლევა მნიშვნელოვან ეკონომიას.
- მზის ენერგიის სისტემები იძლევა ენერგოდამოუკიდებლობას. ელექტროენერგიით უზრუნველყოფისთვის არ არის საჭირო ენერგომომარაგების გარე წყაროები, რომელთა მოწოდება შესაძლებელია შეწყდეს სხვადასხვა ბუნებრივი მოვლენების ან გაუთვალისწინებელი შემთხვევების გამო.
როგორ გამოვიყენოთ მზის ენერგია
მზის ენერგიის გამოყენება ბოლო წლებში მნიშვნელოვნად გაიზარდა უფრო ეფექტური და ეკონომიკურად მომგებიანი მზის ტექნოლოგიების განვითარების და გარემოსდაცვითი საკითხების შესახებ ცნობიერების გაზრდის გამო. ეს არის ტრადიციული წიაღისეული საწვავის სუფთა და მდგრადი ალტერნატივა, რაც საშუალებას იძლევა შემცირდეს სათბურის გაზების ემისიები და არაგანახლებადი ენერგიის წყაროებზე დამოკიდებულება.
გაფართოვდა ასევე მზის ენერგიის გამოყენების არეალიც. დღეისათვის ის გამოიყენება როგორც საყოფაცხოვრებო დანიშნულებით, ასევე მრეწველობაში, სოფლის მეურნეობაში, მშენებლობაში, მედიცინაში, საგზაო და საავტომობილო ინდუსტრიაში, ავიაციაში, კოსმოსურ სფეროში:
- საყოფაცხოვრებო, კომერციული და სამრეწველო ობიექტების ენერგომომარაგებისთვის;
- საცხოვრებელი და საწარმოო შენობების, გზების, ეზოების ბაღების განათებისთვის;
- წყლის გათბობისთვის საყოფაცხოვრებო, კომერციული ან სამრეწველო მიზნებისთვის;
- ელექტროენერგიით იმ ადგილების მომარაგებისთვის, სადაც ტრადიციულ ელექტრულ ქსელებთან დაკავშირება (მიერთება) შეუძლებელია;
- ელექტროენერგიით სამედიცინო და სატელეკომუნიკაციო მოწყობილობების უზრუნველყოფისთვის;
- ელექტრომობილების აკუმულატორების დასატენად ან მზის ენერგიაზე მომუშავე მცირე ზომის ავტომობილებისა და ნავების ელექტრული კვებისთვის;
- ელექტროენერგიის დაგროვებისათვის, შემდგომ პორტატული და სხვადასხვა ელექტრონული მოწყობილობების დასამუხტად.
მზის ენერგიის გამოყენება საქართველოში და პოტენციალი
საქართველოს მზის ენერგიის გამოყენების მნიშვნელოვანი შესაძლებლობები გააჩნია. უპირველესად ეს არის მისი გეოგრაფიული ადგილმდებარეობა და ხელსაყრელი კლიმატი, რაც გვაძლევს უხვ მზის შუქს მთელი წლის განმავლობაში. მზის გამოსხივების მაღალი დონე იდეალურია ელექტროენერგიის ადგილობრივად წარმოებისთვის. მზის ენერგიის ინფრასტრუქტურის განვითარებით საქართველოს შეუძლია გამოიყენოს ეს ბუნებრივი რესურსი ქვეყნის ენერგოუსაფრთხოების გაძლიერებისთვის, ენერგომომარაგების წყაროების გამრავალფეროვნების ხარჯზე.
მზის ენერგიის გამოყენებას შეუძლია ხელი შეუწყოს ქვეყნის ეკონომიკურ ზრდას და მნიშვნელოვანი როლი ითამაშოს სოფლის მეურნეობის განვითარებაში. მზის ენერგიის პოტენციალის გამოყენება თანაბრად სასიკეთოა ყოველი ოჯახისთვის, ბიზნესისა და აგრობიზნესისთვის. მდგრადი ენერგეტიკული გადაწყვეტილებების არსებობა ასევე ქმნის საუკეთესო გარემოს უცხოური ინვესტიციების მოზიდვისათვის.
მზის ენერგიის პოტენციალის სრულად გასახსნელად გადამწყვეტია სახელმწიფო პოლიტიკა და მხარდაჭერა ამ მიმართულებით. ეს არის სხვადასხვა სახელმწიფო პროგრამები, ფინანსური მხარდაჭერა, საგადასახადო შეღავათები, რაც წაახალისებს კერძო და საჯარო სუბიექტებს განახორციელონ ინვესტიციები მზის ინფრასტრუქტურაში.
და რაც მთავარია, სუფთა და განახლებადი რესურსების გამოყენებით საქართველოს შეუძლია თავისი წვლილი შეიტანოს გლობალურ ძალისხმევაში კლიმატის ცვლილებების შერბილებისა და უფრო მდგრადი მომავლის ხელშეწყობისთვის.
მზის პანელების მონტაჟი
მზის პანელების მონტაჟი საუკეთესო ინვესტიციაა სუფთა, დამოუკიდებელი და იაფი ენერგიის წყაროზე გადასვლისათვის, როგორც ბიზნესის, ასევე საკუთარი სახლების ელექტროენერგიით მომარაგებისათვის.
თუ მზად ხართ გადახვიდეთ მზის ენერგიაზე, მნიშვნელოვნად შეამციროთ ელექტროენერგიის ხარჯები და ამასთან თქვენი წვლილი შეიტანოთ ქვეყნის ენერგოდამოუკიდებლობასა და გარემოზე არასასურველი ზემოქმედების შემცირებაში, Step Energy-ს გუნდი მზადაა დაგეხმაროთ საკუთარი მზის ელექტროსადგურის მოწყობაში.
ჩვენი გამოცდილი და პროფესიონალთა გუნდი შემოგთავაზებთ ინდივიდუალურ მოთხოვნებზე მორგებულ ოპტიმალურ გადაწყვეტილებებს და როგორც EPC (Engineering, Procurement, Construction/ინჟინერია, შესყიდვები, მშენებლობა) კომპანია განახორციელებს მონტაჟის სრულ ციკლს – დაპროექტებიდან აღსრულებამდე.